LỜI NHẮN NHỦ CHO ƯỚC MƠ CỦA CÁC CON

LỜI NHẮN NHỦ CHO ƯỚC MƠ CỦA CÁC CON

Tác giả: RANDY PAUSCH

Trích: Bài Giảng Cuối Cùng; Vũ Duy Mẫn dịch; NXB Lao Động.

---o0o---

Có rất nhiều điều tôi muốn nói với các con, nhưng bây giờ chúng còn quá nhỏ để có thể hiểu được. Dylan vừa tròn sáu tuổi. Logan lên ba. Chloe thì mới chỉ mười tám tháng. Tôi muốn các con biết bố chúng là người thế nào, những gì tôi hằng tin tưởng và cả tình yêu vô bờ bến tôi dành cho chúng. Với chừng ấy tuổi, nhiều thứ sẽ không thể vào đầu chúng được.

Tôi muốn các con hiểu rằng tôi không muốn rời xa chúng theo cách tuyệt vọng đau đớn.

Jai và tôi vẫn chưa hề nói với các con là tôi sẽ chết. Chúng tôi được khuyên là nên đợi tới lúc tôi thật sự đau yếu. Lúc này, tuy tôi chỉ còn lại vài tháng nhưng trông tôi vẫn khá dẻo dai, linh hoạt. Do vậy các con tôi không hề nhận biết là trong từng khoảnh khắc cư xử, tôi đang nói lời từ biệt với chúng.

Tôi thật đau đớn khi nghĩ đến viễn cảnh khi lớn lên, nung sẽ không có người bố cận kề. Khi tôi khóc trong buồng tắm, tôi thường có không nghĩ đến những thứ đại loại như: “Tôi sẽ không được thấy chúng làm điều này” hoặc “Tôi sẽ không được thấy chúng làm điều kia” mà chỉ nghĩ các con tôi sẽ không có một người bố đồng hành. Tôi chú tâm tới việc các con tôi sẽ mất những gì hơn là tôi sẽ mất những gì. Một phần nỗi băn khoăn trăn trở cứ mãi đeo bám tôi rằng: “Tôi sẽ không thể... Tôi sẽ không thể... Tôi sẽ không thể...” Nhưng có một phần khác lớn hơn: “Chúng sẽ không thể... Chúng sẽ không thể... Chúng sẽ không thể...” Điều ấy lớn dần thành nỗi day dứt, dằn vặt khôn nguôi nơi thẳm sâu tâm tư.

Tôi biết là ký ức của các con về bố chúng có thể khá mơ hồ. Do vậy, tôi cố gắng làm nhiều thứ cùng các con để chúng lưu giữ trong tâm trí. Tôi muốn những gì chúng nhớ được phải là rõ nhất có thể. Dylan và tôi đã cùng đi nghỉ ngắn ngày, bơi tung tăng cùng cá heo. Một đứa trẻ bơi cùng với chú cá heo, nó sẽ không thể dễ dàng để trôi một kỷ niệm như vậy vào miền lãng quên. Tôi đã chụp khá nhiều ảnh lưu lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong chuyến đi đó.

Tôi sẽ đưa Logan tới Disney World, nơi tôi đoan chắc rằng nó sẽ rất thích. Nó thích gặp Chuột Mickey. Tôi đã gặp Chuột Mickey nên có thể giới thiệu với Logan. Jai và tôi cũng sẽ đưa Dylan đi cùng, bởi các trải nghiệm của Logan trong những ngày này sẽ không đầy đủ nếu không có sự chia sẻ của anh nó.

Mỗi buổi tối, đến giờ đi ngủ, khi tôi bảo Logan chia sẻ điều gì nó thích thú nhất trong ngày, bao giờ nó cũng trả lời: “Chơi với Dylan.” Khi tôi hỏi nó điều gì là tệ nhất trong ngày, nó cũng trả lời: “Chơi với Dylan.” Rõ ràng chúng đã ràng buộc mật thiết với nhau trong mối tương giao huynh đệ.

Tôi biết có thể Chloe sẽ không có ký ức gì về tôi cả. Nhưng tôi muốn khi lớn lên nó sẽ biết rằng tôi là người đàn ông đầu tiên yêu thương nó. Tôi vẫn nghĩ tình cảm giữa ông bố với con gái thường hay bị khuyếch đại. Nhưng nay thì tôi hiểu, đó là điều có thực. Thỉnh thoảng Chloe hồn nhiên ngước mắt nhìn tôi và tôi thấy niềm hạnh phúc dâng tràn tận cõi lòng.

Có rất nhiều thứ Jai có thể kể cho các con về tôi khi chúng lớn thêm. Nàng có thể kể về tinh thần lạc quan, về cách tôi đã vui với cuộc sống như thế nào, về việc tôi đã đặt ra những chuẩn mực cao cho cuộc đời tôi. Có thể nàng sẽ khéo léo chuyển tải những điều làm tôi bực tức, về cách tôi tiếp cận mọi thứ trong đời dưới con mắt của kẻ ưa phân tích phê phán, về cách tôi khăng khăng cho mình là anh biết tuốt. Nhưng Jai khiêm tốn, khiêm tốn hơn tôi nhiều nên chắc nàng sẽ không kể cho các con rằng trong cuộc hôn nhân, nàng có một người chồng đã thật sự yêu nàng sâu đậm và chân thành. Nàng cũng sẽ không kể với các con về những hy sinh của một người vợ, người mẹ. Bất kỳ bà mẹ nào có trách nhiệm với ba đứa con nhỏ đều có vô khối công việc phải làm để chăm sóc cho chúng. Rồi khi có chồng bị ung thư, Jai đã trở thành người phụ nữ luôn phải quan tâm đến những nhu cầu của người khác, thay vì được quan tâm tới những nhu cầu của chính mình. Tôi muốn các con biết mẹ chúng đã quên mình ra sao và vị tha thế nào để có thể chăm lo vun vén cho cả gia đình.

Gần đây, tôi có chủ đích nói chuyện với những người mồ côi bố mẹ từ khi còn nhỏ. Tôi muốn biết điều gì đã giúp họ vượt qua được giai đoạn khó khăn đó và điều gì là có ý nghĩa nhất đối với họ.

Những người có hoàn cảnh kém may mắn ấy chia sẻ rằng họ được an ủi rất nhiều khi biết bố hoặc mẹ họ đã yêu thương họ nhiều như thế nào. Càng biết nhiều họ càng thấy như vẫn có thể cảm nhận được tình yêu thương đó.

Họ cũng muốn có những lý do để tự hào; họ thiên về ý nghĩ rằng bố mẹ họ là những con người lạ thường. Một số người còn tìm kiếm những dấu ấn liên quan đến sự thành đạt của hai đấng sinh thành. Một số khác lại dựng lên những huyền thoại. Nhưng tất cả đều khao khát được biết những gì đã làm cho bố mẹ họ trở thành đặc biệt.

Những người này đã kể với tôi nhiều thứ khác nữa. Vì họ có rất ít ký ức về bố mẹ nên họ cảm thấy yên lòng khi biết song thân đã ra đi với những kỷ niệm đẹp đẽ về họ.

Bởi vậy, tôi muốn các con tôi biết rằng những kỷ niệm về chúng đầy ắp trong đầu tôi.

Hãy bắt đầu với Dylan. Tôi thấy ngưỡng mộ khi thấy nó là đứa trẻ dễ thương và mẫn cảm. Khi một đứa trẻ khác bị đau, Dylan sẽ mang đồ chơi hoặc một tấm chăn đến.

Một đức tính khác tôi thấy ở Dylan, đó là nó có óc phân tích, giống như bố nó vậy. Dylan đã hình dung được rằng câu hỏi quan trọng hơn câu trả lời. Rất nhiều đứa trẻ hay hỏi: “Tại sao? Tại sao? Tại sao?” Một nguyên tắc trong gia đình chúng tôi là không được đặt những câu hỏi chỉ với một, hai từ như vậy. Dylan tuân thủ nguyên tắc này. Nó thích sắp đặt những câu hỏi đầy đủ và có tính tò mò vượt quá lứa tuổi. Tôi nhớ các giáo viên lớp vỡ lòng mê mẩn nó. Họ nói với chúng tôi: “Khi tiếp xúc với Dylan, chúng tôi phải tự hỏi, không hiểu cậu bé này sẽ trở thành típ người lớn như thế nào đây.”

Dylan là một ông vua hiếu kỳ. Thường khi đang ở một chỗ, nó đưa mắt nhìn đi chỗ khác và nghĩ: “Ô, có cái gì đó ở đằng kia thế nhỉ! Hãy thử tới xem, nên sờ vào nó hay tháo dỡ nó ra?” Nếu có một hàng rào bằng cọc, một số đứa trẻ sẽ mang một cái gậy tới, bước dọc hàng rào và quẹt gậy vào đó để nghe những tiếng “thờ oắc”, “thờ oắc”, “thờ sắc”... Dylan thì sẽ thực thi một bước táo bạo hơn hẳn. Nó sẽ dùng cái gậy để đào lấy một trong những chiếc cọc đã bị lung lay, rồi nó sẽ dùng chiếc cọc đó quẹt vào hàng rào để tạo ra những tiếng “thờ oắc”, vì chiếc cọc dày hơn nên âm thanh nghe nịnh tai hơn.

Về phần mình, Logan luôn biến mọi thứ trở thành những cuộc phiêu lưu. Khi sinh, nó bị vướng ở tử cung. Hai bác sĩ phải dùng kẹp kéo nó ra. Tôi còn nhớ một trong hai bác sĩ phải đặt chân lên bàn và kéo bằng tất cả sức của mình. Lúc sau, ông đã ngoảnh sang phía tôi, ném một câu bông đùa: “Tôi có dây xích và ròng rọc ở trong tủ nếu như không kéo được nó ra bằng tay.”

Logan chào đời theo cách thật kịch tính. Vì bị kẹt quá lâu nên cánh tay nó không cử động được ngay lúc mới sinh. Chúng tôi đã lo lắng nhưng không lâu sau đó, nó đã cử động được và rồi cử động không dừng. Logan là một quả bóng phi thường tràn đầy năng lượng, khỏe mạnh và dễ nuôi. Khi cười, gương mặt nó toát lên sự rạng rỡ, đúng là một chú Hồ chính hiệu. Nó cũng là đứa trẻ hoạt bát và có vẻ quảng giao, thân thiện với tất cả mọi người. Logan mới chỉ ba tuổi, nhưng tôi đoán chắc, sẽ trở thành chủ tịch hội huynh đệ ở ngôi trường đại học mà nó theo học.

Chloe rất nhu mì. Chúng tôi đã dự định sẽ sinh mổ Chloe, nhưng Jai bị vỡ ối, rồi khi vừa tới được bệnh viện thì Chloe rơi ngay ra. Với tôi, lần đầu bế Chloe trên bày và ngắm nhìn khuôn mặt bé xíu của nó là khoảnh khắc thiêng liêng mãnh liệt nhất trong đời. Có một mối liên kết huyền nhiệm mà tôi có thể cảm nhận được và nó khác với mối liên kết tôi có với hai cậu con trai. Giờ đây, tôi đã trở thành hội viên câu lạc bộ những ông bố có con gái.

Tôi rất thích ngắm nhìn Chloe. Không như Dylan và Logan luôn nghịch ngợm, tếu táo, Chloe rất rụt rè, thậm chí là nhút nhát, khảnh ăn. Chúng tôi có đặt một chiếc cửa chặn an toàn ở cầu thang nhưng có vẻ không cần thiết với Chloe, bởi nó luôn cẩn thận tránh không để bị đau. Đã quen với hai đứa con trai vẫn chạy ầm ầm xuống cầu thang, không hề sợ nguy hiểm, Chloe là một trải nghiệm mới mẻ với Jai và tôi.

Tôi yêu thương cả ba đứa con, mỗi đứa một vẻ. Tôi muốn chúng biết là tôi sẽ yêu thương chúng mãi mãi.

Vì chỉ còn ít thời gian nên tôi phải nghĩ cách làm sao để thêm gắn bó gần gũi. Tôi viết những dòng chất chứa kỷ niệm của tôi với riêng từng đứa. Tôi làm những đoạn bằng hình để chúng có thể cảm nhận những kỷ niệm ấy có ý nghĩa với tôi đến dường nào. Tôi viết những bức thư gửi cho các con. Tôi cũng xem băng ghi hình bài giảng cuối cùng và cuốn sách này là những di sản tôi để lại cho các con. Tôi còn có một thùng nhựa lớn chứa đầy những bức thư nhận được trong mấy tuần sau bài giảng. Một ngày nào đó, các con sẽ cảm nghiệm những chia sẻ trong chiếc thùng này và tôi hy vọng chúng sẽ hài lòng khi thấy cả bạn bè, thân quyến lẫn những người xa lạ đều cảm nhận ý nghĩa từ bài giảng cuối cùng.

Bởi tôi nhắc nhiều đến sức mạnh của những ước mơ tuổi thơ, gần đây một số người đã hỏi về những ước mơ tôi giao cho các con mình.

Tôi đáp bằng câu trả lời rất thẳng thắn.

Có thể thật không công bằng khi các bậc phụ huynh có những ước mơ thật cụ thể cho con cái. Là một giáo sư, tôi đã thấy nhiều sinh viên năm đầu thật bất hạnh khi phải chọn những chuyên ngành hoàn toàn không phù hợp với họ. Bố mẹ đã ép đặt họ lên một chuyến tàu và thường thì chuyến tàu ấy bị nghiêng đổ. Tôi đã chứng kiến nhiều giọt nước mắt mang vị mặn của sự thất vọng.

Như tôi nhìn nhận, thiên chức của bố mẹ là động viên con cái kiến tạo một cuộc sống tràn ngập niềm vui và thôi thúc con mình theo đuổi những ước mơ riêng. Điều tốt nhất phụ huynh có thể làm là giúp con em xây dựng tập hợp những công cụ cần thiết làm hành trang bước vào đời.

Vậy nên những ước mơ của tôi cho các con tôi là rất công tâm: Tôi muốn chúng tìm thấy con đường riêng để hoàn thiện bản thân mỗi ngày. Vì tôi sẽ không còn ở đó nên tôi muốn thổ lộ phân minh: “Các con, đừng cố hiểu bố muốn các con trở thành những con người như thế nào. Bố muốn các con trở thành cái mà các con muốn trở thành.”

Chứng kiến nhiều lớp sinh viên, tôi biết khá nhiều bậc phụ huynh không hiểu được rõ sức mạnh của ngôn từ. Tùy thuộc vào lứa tuổi và nhận thức của con cái, một ý kiến thiếu suy xét của người bố hoặc người mẹ có thể trở thành thứ áp đặt thô bạo. Tôi không chắc mình có nên thiên liệu Logan khi lớn lên sẽ thành chủ tịch của hội huynh đệ ở một trường đại học nào đó. Tôi không muốn, khi vào đại học, Logan phải nghĩ ngợi rằng tôi trông đợi nó tham gia một hội huynh đệ, hay trở thành thủ lĩnh của một bang hội gì đó. Cuộc đời Logan là của nó. Tôi chỉ thúc giục các con hãy tìm đường của chúng với cả lòng nhiệt thành lân sự say mê. Tôi muốn các con cảm nhận tôi luôn đồng hành bên chúng, bất kể con đường nào chúng lựa chọn.

CTV: Đăng Khoa