ĐỪNG DÁN NHÃN NGƯỜI KHÁC LÀ XE RÁC

ĐỪNG DÁN NHÃN NGƯỜI KHÁC LÀ XE RÁC

Tác giả: DAVID J. POLLAY

Trích: Bài Học Diệu Kỳ Từ Chiếc Xe Rác; Thanh Thảo dịch; NXB Tổng Hợp Thành Phố Hồ Chí Minh.

---o0o---

“Chúng ta phải thừa nhận nỗi sợ đối với nhau, để rồi bằng một cách thiết thực nào đó, chúng ta tìm ra cách nhìn nhận mọi người khác đi so với những gì chúng ta từng được nuôi dạy.”

- Alice WALKER

Hồi còn là thực tập sinh của một công ty dịch vụ đầu tư mạo hiểm, tôi có cơ hội đến Tây Berlin vào năm 1987, lúc đó Bức tường Berlin chưa sụp đổ. Văn phòng của công ty nằm trên đường Friedrichstrasse, một con đường cổ ở rìa thành phố. Thời điểm đó, trông nó như một pháo đài nằm giữa Đông Đức. Công ty của tôi khá dễ tìm vì thứ nhất, nó nằm gần cuối một đường tàu điện ngầm và thứ hai, bạn có thể nhìn thấy bức tường Berlin từ cửa sổ văn phòng.

Cuộc sống ở Tây Berlin rất thú vị, và xung quanh tôi là những người Đông Đức, “kẻ thù” không đội trời chung của người phương Tây. Đông Đức do Liên bang Xô Viết lãnh đạo và là thành viên của Khối Cộng sản Đông  u, vì vậy người Đông Đức là nỗi sợ của hầu hết những người phương Tây. Họ cho rằng những người cộng sản vô cùng nguy hiểm và cần phải bị ngăn chặn bằng mọi giá. Nói tóm lại, tôi từng cho rằng họ là những chiếc xe rác.

Đông Berlin

Khi sắp kết thúc khóa thực tập ở Tây Berlin, tôi quyết định sang khu Đông Berlin để xem bên kia bức tường có gì và cũng là để gặp gỡ người dân Đông Đức.

Vào thời đó, bạn có thể xin visa một ngày để vào Đông Đức. Việc ở lại qua đêm bị cấm tuyệt đối, và các đồng nghiệp cảnh báo tôi đừng dại mà vi phạm luật lệ ở một nước thuộc khối Xô Viết.

Rồi tôi cũng xin được visa để sang Đông Berlin. Tôi đi lang thang trên đường và thỉnh thoảng có dừng lại để hỏi đường. Tôi may mắn gặp một anh chàng người Đông Đức trẻ tuổi tên là Stephan và hết sức ngạc nhiên khi anh tình nguyện dẫn tôi đi thăm quan một vùng Đông Berlin. Trong anh không có vẻ gì giống các mật vụ mà tôi từng thấy trong những bộ phim điệp viên thời Chiến tranh Lạnh, vậy nên tôi đồng ý đi theo anh.

Sau cả ngày tham quan các quảng trường công cộng và cửa hàng, Stephan dẫn tôi đến một quán rượu để thưởng thức bia Đông Đức. Vì tôi có rất nhiều tiền mặt (chính quyền cho bạn đổi ba mươi đô-la sang đồng mác Đông Đức tại biên giới và bạn phải tiêu hết số tiền đó trước khi rời khỏi đất nước của họ), nên sau ly bia thứ hai, tôi nhìn số tiền trong túi và nói lớn: “Chầu này tôi mời mọi người nhé!”. Cả quán cùng hô to: “Nâng ly chúc sức khỏe anh chàng người Mỹ nào”.

Sau khi làm phiên dịch để giúp tôi thanh toán tiền bia, Stephan mời tôi về nhà ăn tối cùng anh và vợ sắp cưới của anh. Tôi đồng ý rồi theo anh lên xe điện đi một vòng thành phố để về nhà anh. Khi đến nơi, tôi đã hết sức kinh ngạc.

Vừa bước xuống xe, tôi nhìn bảng tên đường ngỡ ngàng khi thấy đây cũng chính là Friedrichstrasse, tức con đường tôi vẫn đến làm việc mỗi ngày. Tại sao lại như thế được?

Thế rồi tôi nhìn sang bên phải và thấy bức tường Berlin. Hóa ra văn phòng của công ty tôi nằm ở ngay bên kia bức tường. Lúc đó tôi còn nghĩ, biết đâu một ngày đẹp trời nào đó, tôi có thể đánh một quả bóng chày từ văn phòng sang căn hộ của Stephan.

Chúng tôi tận hưởng bữa tối và trò chuyện về hai thế giới mà chúng tôi đang sống và suy nghĩ và việc làm của giới trẻ của hai bên. Chúng tôi còn tranh luận xem bên nào đúng (Đông Đức và Liên bang Xô Viết, hay Mỹ và các nước phương Tây). Quan điểm của chúng tôi có nhiều khác biệt, nhưng bên cạnh đó, chúng tôi đồng tình với nhau về nhiều vấn đề hơn tôi tưởng.

Buổi tối vui vẻ và mở mang nhận thức ấy đột ngột kết thúc khi Stephan kêu lên: “Chúng ta phải đi thôi. Anh phải qua biên giới trong vòng bốn mươi lăm phút nữa”. Chúng tôi chào tạm biệt nhau, rồi anh tiễn tôi ra biên giới.

Những “bức tường” trong cuộc sống

Thế giới của Stephan và của tôi cách nhau chưa đến năm dãy nhà. Mỗi sáng, tôi và anh cùng đi trên một con đường. Mặc dù có nhiều điểm chung, nhưng chúng tôi bị ngăn cách bởi một bức tường được canh phòng nghiêm ngặt.

Sau chuyện này, tôi không còn xem người Đông Đức là “kẻ thù” nữa. Bên cạnh đó, tôi nhận ra Bức tường Berlin không phải là bức tường duy nhất trong cuộc đời tôi. Cuộc sống của tôi còn có những “bức tường” khác, những “bức tường” tôi tự dựng lên để ngăn cách mình và những người khác. Tuy không to lớn bằng Bức tường Berlin, nhưng những “bức tường” này có tồn tại.

Bức tường Berlin nhắc nhở tôi nên cởi mở trong giao tiếp với mọi người xung quanh, bởi lẽ không đất nước nào chỉ toàn là người xấu. Mahatma Gandhi từng nói:

Phản kháng và công kích một hệ thống chính trị là điều có thể chấp nhận được, nhưng phản kháng và công kích người tạo ra hệ thống đó chẳng khác nào phản kháng và công kích chính mình. Vì chúng ta đều là con của cùng một Đấng Sáng Tạo, và nguồn sức mạnh thiêng liêng bên trong chúng ta là vô tận. Xem thường một con người đồng nghĩa với việc xem thường nguồn sức mạnh thiêng liêng ấy. Việc này không chỉ làm tổn hại người đó, mà còn làm tổn hại cả thế giới.

Hãy xây cầu, đừng xây tường

Trong quyển Why Good Things Happen To Good people (tạm dịch: Vì sao việc tốt đến với người tốt), hai nhà tâm lý học

Stephen Post và Jill Neimark gợi ý cách phá bỏ những “bức tường” chia cách chúng ta. Bộ đôi tác giả đưa ra năm cách nâng cao sự tôn trọng và lòng vị tha:

1. Nuôi dưỡng lòng khoan dung bằng cách đi du lịch. Hãy đi du lịch nước ngoài, ghé thăm những nơi trong thành phố của bạn mà bạn chưa từng đặt chân tới, tìm đến những nền văn hóa khác với nền văn hóa của bạn. Khi bạn sang một đất nước khác, hãy hòa mình vào nền văn hóa của đất nước đó, từ ẩm thực, thời trang cho đến chính trị.

2. Nâng cao lòng khoan dung bằng cách tìm kiếm sự khác biệt. Hãy kết bạn với những người đến từ nhiều quốc gia khác nhau và chia sẻ với nhau về thế giới của các bạn.

3. Thực hành lòng khoan dung bằng cách tìm hiểu về các nền văn hóa khác. Hãy xem phim nước ngoài hay phim tài liệu về những vùng đất và nền văn hóa khác. Học một ngôn ngữ mới. Tham gia vào một buổi lễ về văn hóa hoặc tôn giáo mới.

4. Tham gia một dự án cùng người khác. Hãy cùng những người khác tôn giáo, văn hóa và lối sống với bạn thành lập một dự án cộng đồng để xây dựng hoặc sửa chữa thứ gì đó.

5. Giúp đỡ những người có hoàn cảnh sống khác bạn. Hãy dành vài giờ mỗi tháng để tình nguyện giúp đỡ những người khuyết tài hoặc người thiếu năng trí tuệ, sức khỏe. Khi bạn làm việc này, đừng nhìn vào khiếm khuyết của họ mà hãy mở lòng với con người thật của họ.

Sau chuyến đi đến Đông Đức, tôi tự hỏi mình đã tự dựng lên những “bức tường” nào. Tại sao tôi lại dựng lên những “bức tường” đó? Chúng giới hạn cuộc sống và cản trở tôi theo

đuổi đam mê của mình như thế nào? Tôi từng dán nhãn ai là xe rác khi còn chưa hiểu rõ về họ? Tôi có tẩy chay cả một nhóm người chỉ vì tôi cho rằng tất cả bọn họ là xe rác không?

Còn bạn thì sao? Bạn trả lời những câu hỏi trên như thế nào?

Hướng dẫn hành động

Hãy nghĩ về những người mà bạn chưa thật sự hiểu rõ nhưng đã vội kết luận họ là “xe rác”. Có thể bạn nghe người khác nói gì đó về họ, hoặc bạn phán xét họ dựa trên một việc duy nhất mà họ làm.

Ai là người bạn có thể tìm hiểu kỹ hơn? Hãy chọn ra hai người và tìm hiểu thêm về họ. Viết ra những gì bạn học được.

CTV: Mỹ Tiên