NHỮNG CON NGƯỜI CÓ ĐỘ TRUNG THỰC CAO

NHỮNG CON NGƯỜI CÓ ĐỘ TRUNG THỰC CAO

Tác giả: CHRISTOPHE ANDRE, ALEXANDRE JOLLIEN, MATTTHIEU RICARD

Trích: Bàn Về Cách Sống – Đối Thoại Giữa Triết Gia, Bác Sỹ Và Nhà Sư; Thiên Nga dịch; NXB Hà Nội, Thaihabooks.

CHRISTOPHE: Tại sao nhất quán lại có giá trị đến như vậy trong mắt chúng ta? Rõ ràng có nhiều cách giải thích. Đường hướng suy ngẫm đầu tiên nảy ra trong óc tôi là sự khác nhau giữa “thầy” và một giáo sư. Một giáo sư có thể giảng dạy một số kiến thức nào đó và bản thân anh ta cũng còn lâu mới hoàn thiện trong cái anh ta dạy, trong khi ta trông đợi một vị thầy là tấm gương trong lời nói và cư xử. Tôi thấy ta có thể nói về nhất quán khi có một sự thăng bằng giữa các yếu tố khác nhau của cùng một thực thể: sự nhất quán của một lý luận, nhất quán của một người, nhất quán của một thái độ hiện sinh. Đối với ba chúng ta, hội ngộ nơi đây, tiền đặt cược là nhất quán với các giá trị và lý tưởng của ta. Và tại sao, đối với nhiều người chúng ta, nhất quán với các lý tưởng, giá trị, cam kết của mình lại là chuyện khó? Tôi nóng lòng muốn được nghe giải đáp của các anh!

Trung thực là một hình thức khác của kiên trì với những cam kết của mình. Vấn đề là cưỡng lại mọi cám dỗ, mọi cái dễ dãi, mọi sự hèn nhát, mọi sự từ bỏ có thể làm ta xa rời lý tưởng của mình. Giống như các máy móc “hi-fi” cho ra một âm thanh có độ trung thực cao, tôi tự nhủ rằng chúng ta ai cũng muốn là những “con người có độ trung thực cao”, những người đủ sức giữ con đường của mình theo các lý tưởng của mình. Tất nhiên, không chỉ có vấn đề nhất quán hay trung thực với lý tưởng, mà còn có vấn đề chọn lựa lý tưởng.

MATTHIEU: Trung thực với chính mình là một ý niệm Michel Terestchenko đã nói rất nhiều trong cuốn Lớp nước bóng quá mỏng manh của nhân loại. Một số người hy sinh tính trung thực này, chối bỏ các nguyên tắc đạo đức nền tảng của mình khi từng bước có các nhượng bộ, và cuối cùng họ bị trói trong xiềng xích không thể đảo ngược dẫn họ đến chỗ đối lập với cái họ muốn trở thành. Cũng theo cách này mà viên cảnh sát bình thường Franz Stangl dần trở thành chỉ huy trại tập trung Treblinka và được xem là chịu trách nhiệm cho cái chết của 900.000 người Do Thái. Khi hắn cố từ chối một lần thăng chức mới trong hàng ngũ phát xít, người ta đe dọa hắn cùng gia đình, thế là mỗi lần như vậy hắn lại bước thêm một bước vào ô nhục. Trong bảy mươi giờ phỏng vấn hắn dành cho nhà báo Gitta Sereny năm 1971, hắn thổ lộ là lẽ ra hắn đã tự tử hồi năm 1938, lần đầu tiên người ta bắt hắn làm điều mà hắn không tán thành. Trái lại, Michel Tereshchenko dẫn chứng sự trung thực với chính mình của mục sư Trocmé và vợ. Họ đã quyết định không bao giờ làm trái một mảy may với các nguyên tắc đạo đức của mình, và họ đã công khai tuyên bố rằng họ bảo vệ các gia đình Do Thái, dù phải trả giá nào đi nữa. Cuối cùng họ đã cứu được 3.500 người.

Tất nhiên cần biết ta muốn trung thành với cái gì. Ta có thể nói đến nhất quán với ai đó tin chắc là cần loại bỏ một chủng tộc “không thuần chủng” không? Nếu hắn chuyển qua hành động, ắt hắn sẽ vẫn trung thành với cái nhìn sai lạc về thế giới, nhưng không trung thành với căn tính của mình, cái mà đạo Phật gọi là “Phật tính”, có mặt trong mỗi người chúng ta, không có hận thù, ham muốn và các trạng thái tinh thần tiêu cực khác che mờ tâm trí ta.

Khi người ta hỏi tôi các phẩm tính chính yếu của đức Đạt-lai Lạt-ma là gì, một trong những câu trả lời đầu tiên nảy ra trong óc tôi là ngài vẫn trước sau như một lúc riêng tư cũng như khi đứng trước công chúng. Ngài đối xử với một nguyên thủ quốc gia như với những người dọn phòng khách sạn cho ngài. Ngài thấy trước hết họ là con người nên quan tâm đến họ và quý trọng họ như nhau. Trong lễ kỷ niệm 50 năm Quyền con người mà Robert Badinter mời ngài đến, họ tổ chức rất nhiều cuộc gặp gỡ với các quan chức. Một tối, từ hội thảo về, một người phụ nữ lái mô tô đi hộ tống đoàn bị ngã. Vừa về tới khách sạn, đức Đạt-lai Lạt-ma đã lo hỏi thăm. Người ta nói với ngài là cô bị dập tay. Đức Đạt-lai Lạt-ma, phải lên máy bay sáng hôm sau, đã hỏi ngài có thể gặp lại cô trước khi đi không. Cô đến lúc 7 giờ 30 với cánh tay bị bó bột. Ngài tặng cô một cuốn sách rồi ôm cô. Dường như ngài bận tâm đến cô hơn các nhân vật quan trọng ngài đã gặp.

Một hôm, ngài để tổng thống Mitterrand sững sờ trên thềm điện Elysée và đi đến bắt tay một vệ binh đứng cách đó hai chục thước. Đó là một cách nói rằng chúng ta đều bình đẳng. Ngài thường nhắc lại: “Nếu mọi người xem tôi như Đạt-lai Lạt-ma, mọi người tạo ra một cái hố giữa chúng ta. Tôi trước hết là một con người, còn mọi người là những người khác. Ở mức độ thứ hai, tôi là người Tây Tạng, thứ ba tôi là thầy tu, và thứ tư là Đạt-lai Lạt-ma. Do vậy ta cứ ở mức là người bình thường đi!”

CTV: Thủy Tiên