SỰ YÊN LẶNG

SỰ YÊN LẶNG

Tác Giả: DAININ KATAGIRI

Trích: Trở Về Yên Lặng; Người dịch: Thái An; NXB Hồng Đức.

---o0o---

Khi chúng ta nghĩ sự yên lặng thật sự là gì, cần phải nhìn vào nó từ hai góc độ: đầu tiên là thấy sự yên lặng qua con mắt loài người, và thứ hai là thấy sự yên lặng qua con mắt Phật, con mắt pháp giới. Cơ hội để trải qua sự yên lặng thật sự xảy ra khi chúng ta đã bị dồn vào góc tường, chẳng thể nhúc nhích lấy một chút. Đây có vẻ như một tình huống hoàn toàn tuyệt vọng, nhưng sự yên lặng này rất khác với tuyệt vọng, bởi lẽ trong tuyệt vọng, ngọn lửa ý thức của ham muốn vẫn đang cháy. Nhưng yên lặng thật sự là trạng thái tồn tại của người đã vượt qua tuyệt vọng. Làm thế nào chúng ta trải nghiệm sự yên lặng ấy? Không có cuộc sống hàng ngày thì không thể trải nghiệm sự yên lặng.

Từ cái nhìn của con người, sự yên lặng có ít nhất ba hương vị: bi quan, lạc quan, và huyền bí. Chúng hoạt động cùng nhau, không thể tách rời. Đó là lý do tại sao rất khó biết điều gì đang diễn ra khi nhìn sự yên lặng từ cái nhìn của con người. Có một bài thơ thú vị của một tội phạm chiến tranh trong Thế chiến II, thấy những cảm giác lẫn lộn giữa bi quan, lạc quan huyền bí. Câu chuyện rất buồn. Anh bị buộc tội giết một phi công Mỹ, những lời buộc tội ấy không đúng. Sau khi anh chết, câu chuyện thật sự ghi chép trong nhật ký của anh mới được phát hiện.

Một phi công Mỹ nhảy dù từ máy bay và bị thương khi đang rơi xuống. Tác giả bài thơ, Senri Ueno, bắt đầu phẫu thuật cho viên phi công, nhưng trong quá trình phẫu thuật, anh được một sĩ quan ra lệnh giết viên phi công ấy. Anh không tuân lệnh mà tiếp tục công việc của mình. Trong quá trình đó, một quả bom được ném xuống nơi ấy và anh phải rời đi. Khi anh trở lại, viên phi công đã bị ai đó đâm chết. Không ai biết kẻ đã thực hiện điều đó, nên người viết bài thơ này bị quy mọi tội và bị xử tử. Anh viết bài thơ này một tuần trước khi chết.

Bởi thương xót cho đau khổ thế gian,

Tôi có thể trở thành tiếng cười khi cuộc đời bạnh phúc.

Bởi bị công kích, chà đạp, cắn môi kìm sự nóng giận nên tôi hoàn toàn nhận thức,

được sinh ra ở đời là quý báu như thế nào.

Dù tôi cố tình

mệt mỏi với một thế giới xấu xa, nhưng hãy nhìn!

Bầu trời thật xanh!

Dù ai cười khinh bỉ cuộc đời không đáng một xu của tôi, vẫn có thứ gì đó đẹp đẽ hơn nhiều,

chân thật và đáng giá hơn nhiều mà mọi người đều biết.

Tôi không mấy quan tâm về những điều khác,

ngoài tình yêu và sự chân thành,

mặt trời và một chút mưa lúc này lúc kia.

Nếu có một toàn thể khoẻ mạnh và một mẫu bánh mì nhỏ,

tôi muốn bước đi với nụ cười trong tâm trạng sảng khoái.

Tôi sẽ làm việc hết mình mà không phàn nàn

về bất cứ điều gì.

Tôi luôn xem xét sự việc bằng cách đặt bản thân vào vị trí người khác

Không do dự, dù việc sống là khó khăn và đau lòng dường nào.

Nếu có ai đó kém may mắn,

Tôi sẽ giúp người ấy bằng mọi cách.

Nếu có thể quên mình để giúp người khác,

Điều đó chắc chắn sẽ làm tôi hạnh phúc.

Buổi sáng, mặt trời mọc. Tôi chào đón.

Tôi sẽ làm hết sức mình để sống ngày hôm nay.

Buổi chiều tối, mặt trời lặn.

Nhìn vào sự rực rỡ của buổi chiều tối, tôi muốn ngồi lên lặng.

Với một giác mơ nhỏ trong tim, tôi ngủ

như một chú chim bé bỏng.

Nếu có thời gian của riêng mình, tôi muốn dành thời gian ấy

đọc một tập thơ cũ

một mình lặng lẽ suy tư.

Chúng ta hãy tự tìm lấy bạnh phúc.

Trong nước mắt óng ánh như ngọc và tiếng cười như mặt trời,

Mỗi ngày hãy tiếp tục đi tới.

Chắc chắn một ngày, khi nhìn lại quá khứ,

Tôi sẽ lặng lẽ thấu suốt cuộc đời mình và mỉm cười.

[Dainin Katagiri dịch]

Những dòng đầu tiên: “Bởi thương xót cho đau khổ thế gian, / Tôi có thể trở thành tiếng cười khi cuộc đời hạnh phúc. Bởi bị công kích, chà đạp / cắn môi kìm sự nóng giận, tôi hoàn toàn nhận thức được sinh ra ở đời là quý báu như thế nào”. Bằng cách đi qua sự bi quan và lạc quan, hay sự khẳng định và phủ định trong cuộc sống của mình, anh phát hiện thấy thứ gì đó còn hơn thế. Anh thấy thứ gì đó huyền diệu - cuộc sống con người thật siêu phàm và quý báu. Nó thật sự là một điều lớn lao, giống như ánh bình minh rực rỡ.

Tiếp theo, anh nói: “Dù tôi cố tình / mệt mỏi với một thế giới xấu xa, nhưng hãy nhìn! Bầu trời thật xanh!” Mọi người cảm thấy thế giới loài người thật xấu xa, chúng ta thật xấu xa. Nhưng dẫu vậy, vẫn có một niềm lạc quan. Nó là một thế giới trộn lẫn. Bi quan và lạc quan đang hoạt động cùng nhau.

Tiếp theo, anh nói: “Dù ai cười khinh bỉ cuộc đời không đáng một xu của tôi”. Hãy nhìn vào cuộc đời mình. Nếu bạn không có gì, không địa vị hay của cải vật chất, mọi người có thể cười khinh bỉ bạn. Và một số người hạ nhục chúng ta. Ngay ở Nhật, các tu sĩ đi khất thực (takuhatsu) trên đường thường bị cười cợt khinh bỉ. Nên “dù ai cười khinh bỉ cuộc đời không đáng một xu của tôi, vẫn có thứ gì đó đẹp đẽ hơn nhiều, chân thật và đáng giá hơn nhiều mà mọi người đều biết”. Thứ mà mọi người đều biết này là cuộc sống tâm linh. Nó là một thứ đẹp đẽ, một thứ đáng giá. Chúng ta không biết cuộc sống tâm linh là gì, bởi đây là một vấn đề lớn. Bước đầu tiên là chúng ta nhìn nhận lại mọi thứ từ một góc nhìn khác, không phải từ hiểu biết thông thường của mình. Có một thứ đẹp đẽ hơn nhiều, đáng giá hơn nhiều so với điều chúng ta thường thấy. Đây là bước đầu tiên để đi vào cánh cửa bất nhị, tức cuộc sống tâm linh. Vì lẽ đó, anh nói: “Tôi không mấy bận tâm về những điều khác, (ngoại trừ tình yêu và sự chân thành, mặt trời và một chút mưa lúc này lúc kia. / Nếu có một thân thể khoẻ mạnh và một mẩu bánh mì nhỏ, tôi muốn bước đi với nụ cười trong tâm trạng sảng khoái”. Để hiện thực hoá bước đầu tiên đến cuộc sống tâm linh, cần có sự thúc đẩy của “tình yêu và sự chân thành, / mặt trời và một chút mưa lúc này lúc kia”. Đây là đời sống hàng ngày. Nhưng với người bình thường, điều này khá huyền bí. Chúng ta không hiểu được, làm thế nào có thể hạnh phúc trong một cảm giác pha trộn giữa lạc quan và bị chúng cuốn đi. Khi ấy, chúng ta mới phát hiện ra một điều huyền diệu.

Tiếp theo, anh nói: “Tôi sẽ làm việc hết mình mà không phàn nàn / về bất cứ điều gì”. Rất khó cho ta đối mặt với cả lạc quan lẫn bi quan mà không phàn nàn bất cứ điều gì. Chỉ đơn giản làm việc hết mình. Rất khó cho chúng ta làm như vậy.

Nhưng đâu là khía cạnh huyền bí, vượt lên sự lạc quan và bi quan trong cuộc đời? Đây là một cuộc sống rất đơn giản: “Tôi luôn xem xét sự việc bằng cách đặt mình vào vị trí của người khác”. Anh nhận ra được sinh ra ở đây là điều thật quý báu, nên tự nhiên anh không thể chỉ nghĩ cho cuộc đời mình. Cuộc sống của anh cũng hoàn toàn giống như cuộc sống của người khác. Anh luôn đặt mình vào vị trí người khác để từ đó xem xét mọi thứ trên thế gian. Đây là một thái độ rất từ bi. Sự từ bi này không phải là một cảm giác tốt bụng và thân thiện đôi khi xảy ra dưới những hoàn cảnh nhất định. Anh đang sống sự từ bi ấy dưới mọi hoàn cảnh, nó không bao giờ thay đổi. Vậy nên anh nói: “Không do dự, dù việc sống là khó khăn và đau lòng dường nào”. Anh liên tục làm như vậy.

Tuy nhiên, vẫn có một chút không hài lòng liên quan đến sức mạnh của bản ngã. Rất khó để thoát khỏi cuộc sống của mình. “Nếu có ai đó kém may mắn, / tôi sẽ giúp người ấy bằng mọi cách. / Nếu có thể quên bản thân để giúp người khác, điều đó chắc chắn làm tôi hạnh phúc”. Trong thâm tâm, anh luôn sẵn sàng chia sẻ cuộc sống của mình với mọi chúng sinh. Đó là hy vọng của anh, nhưng dẫu vậy, vẫn có một chút khổ ở đó.

CTV: Thành Nhân