THƯ GỬI TRƯỜNG HỌC
Ngày 15-02-1982
Tác giả: KRISHNAMURTI
Trích: Giáo Dục Và Ý Nghĩa Cuộc Sống; Phụ lục: Thư Gửi Trường Học; Công ty sản xuất Thời Đại; NXB Thời Đại.
---o0o---
Ta nên cùng nhau xét xem theo ta hiểu chú tâm là gì? Phần đông chúng ta học cách tập trung tư tưởng, từ thơ ấu, ta bị buộc phải tập trung vào điều gì đó mà thường ta không thích. Điều này khiến sinh chống lại việc bị ép buộc làm điều ta không thích. Giáo dục đã trở thành việc nhồi nhét hay rót nhiều môn học vào não bộ ta, qui định ta phải tuân thủ. Hàng triệu và hàng triệu người trên khắp thế giới được giáo dục và không tìm thấy việc làm. Toàn bộ mô hình của xã hội trong đó ta đang sống đã trở nên quá bất bình thường, quá nguy hiểm đến độ ta phải tìm một lối mới để chung sống với nhau. Để chung sống đòi hỏi phải nhạy cảm, quan sát và tư tưởng khách quan. Ta muốn hỏi liệu sự tập trung tư tưởng này, vốn làm hạn hẹp tri giác, có tạo ra một tính chất khác cho trí não.
Bạn được giáo dục nhằm vào cái gì? Như là một con người, bạn sẽ trở thành cái gì? Cái tính chất hạng hai, “đồ xài rồi”, rác rưởi, tầm thường, tồn tại từ trên thượng tầng kiến trúc chính trị cho đến các tổ chức tôn giáo cao tốt nhất. Phải chăng các bạn được giáo dục nhằm ráp khít vào mô hình này? Phải chăng bạn đang trở thành loại người hạng hai, tuyệt dứt mọi đam mê độc đáo, đang sống xung đột với chính mình và thế giới? Đây là câu hỏi thực sự nghiêm túc bạn cần tự đặt cho mình. Liệu thứ con người mang tính tập trung, gây hấn, ganh đua, tranh đấu có tạo được một trật tự hoàn toàn khác trong cuộc sống ta không?
Như ta đã nói, ta nên xét xem chú tâm nghĩa là gì? Chú tâm có thể là khâu mấu chốt cho một cuộc sống hài hòa. Như sự vật đang diễn ra, lý trí, toàn bộ hoạt động của não bộ, tức là động thái tư tưởng, thống trị cuộc sống chúng ta. Tất nhiên điều này tạo ra mâu thuẫn trong ta, đặc biệt trong thái độ cư xử ở đời của ta. Khi một thành phần nào của toàn bộ tự thể con người của ta nắm quyền chi phối, thống trị, chắc chắn nó sẽ dấy tạo thái độ cư xử do thần kinh dễ bị kích thích. Chú tâm là giác tri hay giác chính sự thống trị này của lý trí, mà tuyệt dứt sự thôi thúc bản năng muốn kiềm chế hoặc buông thả cảm xúc chiếm ngụ. Giác này tạo ra sự sáng suốt cực kỳ tinh tế của trí não.
Có sự khác biệt giữa tập trung và chú tâm. Tập trung là đem toàn bộ năng lượng hội tụ vào một điểm đặc biệt. Trong chú tâm, không có điểm để hội tụ. Ta rất quen với cái này - tập trung - và xa lạ với cái kia - chú tâm. Khi bạn chú tâm vào thân thể bạn, thân thể trở nên tịch lặng, vốn có kỷ luật riêng, thân thư giãn nhưng không thụ động và có năng lượng hài hòa. Khi có chú tâm, thì không có mâu thuẫn và do đó không có xung đột. Khi bạn đọc đến điều này, hãy chú tâm cách bạn ngồi, cách bạn đang lắng nghe, cách bạn tiếp nhận những điều trong thư nói với bạn, bạn phản ứng ra sao trước các lời nói đó và tại sao bạn thấy khó chú tâm. Bạn không học cách chú tâm. Nếu bạn học cách chú tâm thì cách ấy trở thành một phương pháp mà não bộ rất quen thuộc, thế là bạn biến chú tâm thành cái gì đó mang tính máy móc và lặp lại, trong khi đó, chú tâm không có tính máy móc và lặp đi lặp lại. Đó là lối nhìn toàn bộ cuộc sống của bạn mà không có trung tâm tự tư tự lợi.
CTV: Uyên Phương
Bình luận