ĐỊA VỊ CỦA TRẺ ĐƯỢC NÂNG LÊN

ĐỊA VỊ CỦA TRẺ ĐƯỢC NÂNG LÊN

Tác giả: David Riesman

Trích: Đám Đông Cô Đơn; Biên Dịch: Thiên Nga; NXB Tri Thức

---o0o---

Trong điều kiện kinh tế và xã hội mới, địa vị của trẻ được nâng lên. Chúng không phải chịu giai đoạn túng thiếu và khổ cực dẫn đến phải mơ ước về cuộc sống an nhàn và vui thú như một sự bù đắp. Không như ở các xã hội trước, con gái không còn đầu tắt mặt tối ở nhà, rồi đến tuổi dậy thì chúng bỗng nhiên được trao cho cái “vốn” duy nhất có thể tìm được - thân thể chúng - như một nguồn thu nhập để sống dựa vào, hay cạn đi như một nguồn vốn gốc. Cho đến gần đây, ngay cả con trai các gia đình sung túc cũng có khi phải ra đường đi giao báo lúc bình minh hay làm những việc vặt khác vì lợi ích kinh tế và nhằm “rèn luyện tính cách”.

Các bậc phụ huynh không chỉ thiếu sự quyết đoán mà còn thiếu chiến lược rút lui. Sự biến mất của lòng tin cũ vào công việc và quan hệ xã hội làm xuất hiện lòng nghi ngờ về các phương pháp giáo dục con cái. Chưa hết, cha mẹ không còn cảm thấy mình vượt trội con cái. Trẻ em không còn tượng trưng cho giá trị kinh tế có thể nhanh chóng khai thác, chúng cũng không còn đông như trước, về số lượng chúng “khan hiếm” hơn so với người lớn: xét mặt khách quan, người ta có thể sinh bao nhiêu con tùy ý muốn và nuôi nấng tất cả cho đàng hoàng. Người ta đánh cược vào từng đứa con nhiều hơn so với trước kia - cái thời mà nhiều đứa không sống được cho đến khi trưởng thành. Ngoài ra, chưa nói tới việc con trẻ có thể là những người Mỹ vượt trội so với cha mẹ chúng, về mặt sắc tộc hay xã hội - như đứa con gái của Jiggs tân thời hơn hẳn ông ta - hiển nhiên luôn tồn tại những lý do xác đáng khác (mà tôi không đi sâu vào) cho việc chú trọng vào lớp trẻ - thế hệ có điều kiện nếm trải mọi hình thức văn hóa đại chúng.

Trong sự thay đổi thái độ này của các bậc phụ huynh, phương tiện truyền thông đại chúng đóng một vai trò kép. Qua các phương tiện truyền thông đại chúng - radio, phim ảnh, truyện tranh - cũng như từ chúng bạn, trẻ có thể dễ dàng học hỏi được chuẩn mực hành vi của bậc phụ huynh, và quay sang đòi hỏi ở cha mẹ mình tiêu chuẩn tương tự. Nhờ vậy mà trẻ được hoàn lại khả năng nhìn nhận thực tại, thứ vốn là sở hữu của nó theo cách đơn giản hơn nhiều nếu sống trong một xã hội phụ thuộc truyền thống định hướng.

Như đã nói, các bậc phụ huynh còn có nguồn định hướng giáo dục là các phương tiện truyền thông đại chúng. Băn khoăn không biết giáo huấn con cái ra sao, họ ngày càng dựa nhiều hơn vào sách báo, tạp chí, tờ rơi tuyên truyền, và cả các chương trình phát thanh. Những nguồn này khuyên các bà mẹ vốn đang lo lắng: hãy chấp nhận đứa trẻ như chính bản thân nó. Người mẹ hiểu ra vấn đề không nằm ở đứa con, mà là ở cha mẹ; và bà học cách tự vấn lại bản thân mỗi khi muốn từ chối con cái điều gì, bao gồm cả việc thể hiện tình yêu thương dạt dào. Nếu đứa trẻ nổi cáu, có lẽ người mẹ đã giữ lại không cho con điều gì đó. Ngay cả khi các nhà quân sư khuyên người mẹ “hãy thoải mái” và “vui cùng con cái”, thì chính lời khuyên đó cũng trở thành một huấn thị mà người mẹ phải làm theo dù trong lòng hãy còn âu lo.

Sự ngự trị của “lý trí”. Mặc dù uy quyền đã giảm sút, các bậc phụ huynh vẫn cố kiểm soát mọi thứ; nhưng vì đã mất sự tự tin nên cách thức quản lý của họ cũng khác đi. Cha mẹ không thể lấy bản thân ra làm gương - cả họ lẫn đứa con đều hiểu quá rõ - cũng không thể viện đến hình phạt khắt khe, mà không cảm thấy thương tâm, như đánh đập và ngăn cấm con cái. Cùng lắm đứa trẻ chỉ phải nhận vài cú phát vào mông, còn việc sử dụng vũ lực công khai thường chỉ giới hạn ở các gia đình thuộc giai tầng thấp.

CTV:Minh Hoàng